werken en studeren tegelijk: Ester vóór de verkering

Op deze foto zie je het personeel van het advocatenkantoor Woudstra en Teekens, dat aan de Breestraat in Leiden stond. Klik op de foto om een grotere verise te bekijken. Je ziet Ester op de tweede rij in het midden van de foto. Ester werkte daar van november 1946 tot 1947. In die tijd haalde Ester haar typdiploma (21 december 1946 te Amsterdam) en haar stenodiploma (14 juni 1947 te Leiden).
Ester schrijft zelf over haar eerste baantje het volgende: "Ik was bij Woudstra en Teekens manusje van alles. Net van de Mulo plus tikdiploma en bezig met een cursus steno. Wij reisden altijd met hetzelfde groepje per tram naar Leiden, station. Verder ging die tram toen niet. Een van die mensen werkte op de administratie bij de Hema. Van haar hoorde ik dat ze een assistent administratrice zochten. Zodoende ben bij de Hema terecht gekomen. Later toen zij wegging, ben ik de administratie gaan doen."

In 1947 veranderde Ester dus van werkgever. Ze ging werken bij de Hema, in de Haarlemmerstraat te Leiden. Daar werkte Ester van 1947 tot 1951, eerst als assistente van de administrateur en later als administratrice. Zo deed ze veel praktijkervaring op, en in de tussentijd studeerde zij voor haar diploma's. De foto hiernaast moet ongeveer in deze periode zijn gemaakt. Ester schrijft zelf weer over haar vertrek bij de Hema: "Ik wilde iets anders en van een van de verkoopsters hoorde ik, dat de gemeente Oegstgeest een vacature had. Daarop heb ik gesolliciteerd en ben aangenomen Ik werkte bij Gemeentewerken toen nog in het Wilhelminapark. Het was ook dichterbij wat reizen betreft. Of ik meer ging verdienen weet ik niet meer."

Ester's volgende werkgever was dus de gemeente Oegstgeest, bij gemeentewerken aan het Wilhelminapark. Ester werkte hier van 1951 tot 1952. In deze periode haalde Ester ook haar Practijk-examen Boekhouden (juni 1951) en haar Practijk-examen Moderne Bedrijfsadministratie (december 1952). Toen Ester deze diploma's had gehaald, kon ze weer een stapje hogerop en veranderde ze opnieuw van werkgever. Ester aan het woord: "Ik wilde wat meer boekhoudwerk doen. Ik had mijn diploma boekhouden gehaald.
En dat lukte dus bij administratiekantoor v.d.Reek. P.D.Boekhouden heette het: Praktijk Diploma Boekhouden. Les genomen bij meester Wiggers, leraar 6e klas lagere school dus een oud leraar uit mijn lagere school tijd. Toen ik examen ging doen, kwam ik een dag te laat bij de Stadsgehoorzaal aan de Breestraat binnen. Er werd naar mijn tafeltje gezocht, maar dat was al weggehaald. Daar ik toch voor deze dag wilde meedoen kreeg ik weer een tafel, maar natuurlijk geen diploma. Gelukkig had ik ingeschreven op dag examens en avond examens. Dus een paar dagen later was ik op tijd in de Burcht, waar het avondexamen werd afgenomen."

De nieuwe werkgever was het boekhoudkantoor W.F.v.d. Reek, aan de Apothekersdijk te Leiden. Ester werkte hier van 1952 tot 1955. Zij schrijft hierover: "v.d.Reek was geen accountant, daarom was het een administratiekantoor. Hij en z’n vrouw waren zeer zuinige mensen, althans voor het kantoor. Hoe het privé ging weet ik niet.
Een voorbeeld: Er stond in het kantoor, waar we met z’n drieen werkten 1 kolenkachel. De ramen van het kantoor keken uit op een steeg; er kwam nooit zon naar binnen. Die kachel werd aan gemaakt en als hij brandde werd de kachel volgegooid met cokes en alle kleppen gingen dicht, zodat er niets ging branden. Er kwam ook geen warmte af. En ik kan het weten; ik zat er vlak bij. We hadden het behoorlijk koud. Op een dag was ik het zat en sprak met de andere twee af om met jas, handschoenen en sjaal in het kantoor te gaan zitten werken.
Er waren veel boekhoudingen van kleine ondernemers. Dat ging zo. Een maal per jaar kwamen ze met een zak vol papieren. Daarvan flansde ik een kasboek, giroboek en bankboek in elkaar. Maar het gebeurde vaak dat het kasboek van geen kanten klopte. Dus overleg en meer contante inkomsten opgeven, want er moest ook nog gegeten worden enz. Dan kwam er uiteindelijk een positief saldo uit en kon de belastingopgave gedaan worden.

Ik ben bij v.d.Reek weggegaan omdat hij me vertelde geen salarisverhoging meer te kunnen betalen. Hij had een systeem van elke drie maanden verhoging.. Ik ben gaan solliciteren en kwam in Den Haag terecht bij Jacobson en v.d.Berg import en export varend. Goederen waren al onderweg en werden dan verkocht. Ze zaten met kantoren in Indië, Singapore en andere plaatsen in Azie. Mijn uitzet kon ik daar gedeeltelijk met korting kopen, maar daar kwam ik pas achter toen ik er werkte. Het werk was niet uitdagend, want ik deed meestal statistieken aan de hand van verkoopbonnen, die van boven kwamen. Daar waren de kantoren van de handelsmensen. Mij werd ontslag aangezegd omdat ik ging trouwen. De reistijd was langer maar ik had zaterdag vrij, omdat het een joodse firma was."