maandag 29 januari 2007

huis nr 10: One Tree Hill 69 A (1981 - eind 1982)

Het viel nog niet mee om in Singapore een geschikte woning te vinden. Aad schrijft hierover: "De grootste aandeelhouder van de CIAS was de PSA Port of Singapore Autorities. De huizen die ze ons aanboden waren dan ook het eigendom van de PSA. Ester was naar Singapore toe gekomen en ging niet akkoord met de eerste drie huizen:
  1. een voormalige officierswoning, oud en stijf naast de runway van het voormalige Engelse militaire vliegveld
  2. een klein huisje in een soort hofje: 2 rijen van p/m 10 tegen over elkaar met een tuin in het midden
  3. een apartementen gebouw; ik dacht voor hun havenwerkers. Niets fout mee maar toch... Je moest er je was aan stokken buiten het raam te drogen hangen. Zie de eerste foto.
Het vierde huis, een appartement aan de One Tree Hill heb ik natuurlijk aangenomen. In dit appartementencomplex werden de executives van de PSA ondergebracht. Ik nam het aan zonder het van binnen gezien te hebben. Ester was toen in Holland. Toen ik haar belde vroeg ze: "Weet je zeker dat het goed is?" Ester kreeg geld om het te meubileren dat heeft ze goed en helemaal alleen gedaan. Ze kwam alleen geld te kort voor een wasmachine. Mooi gedaan toch!!"
Op de rechter foto zie je de achterkant van de flat waarin Aad en Ester in Singapore woonden. Toen deze foto gemaakt werd hadden Aad en Ester zichzelf met hun bezoek buitengesloten. Gelukkig kon Bert inbreken via de achterkant, waar vroeger het bediendenverblijf was. Van links naar rechts zie je Elsbeth, Fokko Rijpstra, Aad, Bert (bovenin), Remco Rijpstra en leunend op de auto een medebewoner van de flat (van nr 9) staan.

In deze periode woonden de kinderen dus in het huis in Noordwijk. Alle kinderen plus aanhang kwamen in de zomervakanties naar Singapore toe, en maakten vandaar uitstapjes naar Maleisië en Indonesië. Ester reisde ook vaak terug naar Nederland om de kinderen te bezoeken.

huis nr 9: Golfweg 12 (1975 - 1980 en 1983 tot eind 1987)

Aad hoorde, toen hij in juli 1971 zijn schoonmoeder na een logeerperiode in Bangkok weer thuisbracht naar Noordwijk, toevallig van zijn zwager IJs dat dit huis te koop was. Hij heeft het huis toen meteen gekocht en betaald.
Aad schrijft hierover: "Het huis stond (als één van in totaal 14 huizen) te koop omdat de eigenaren (een Belgische familie) er vanaf wilde. De bewoners kregen het eerste recht van koop. Daarna kwamen ze in de vrije verkoop. Na geïnformeerd te hebben bij Mr de Vroom, een advocaat op het Rapenburg te Leiden, hoe de zaken in Noordwijk werden geregeld wat betreft woonvergunning, berichtte hij ons dat Noordwijk was geliberaliseerd en adviseerde hij ons een opzegtermijn van drie jaar. Dat heeft hij toen voor ons gedaan. Die liberalisatie hield in dat dit een soort vrije vestiging was.
Toen we het huis kochten, wisten we nog niet wanneer we terug zouden zijn in Holland. Ik had de toenmalige bewoner fl. 10.000.—geboden als hij er snel uit zou gaan. Daar ging hij niet op in. Later, toen we weer in Bangkok terug waren, wilde hij dat wel, maar toen wilde ik niet meer. Op advies van Mr de Vroom hebben we fl. 3000.—gegeven voor de verhuiskosten"
Na twee jaar stond het huis leeg, en toen we in 1975 terugkwamen kon de verbouwing beginnen. Zelf sloopte ik er nagenoeg alles uit. Alle kozijnen werden vervangen en er werden er ook een paar bijgeplaatst. De schoorsteen werd geheel verwijderd. De tussenwand in de slaapkamer werd weggehaald en een kastenwand kwam ervoor in de plaats. De keuken werd geheel weggebroken. Het sousterrain werd uitgediept.
De kinderen en Ester schepten de kruiwagen vol en ik reed hem naar de Vlikobakken. 12 Vlikobakken hadden we met zand en puin. De kinderen en Ester noemden mij een slavendrijver. Maar na alle afbraak kon de aannemer het weer opbouwen. Ik hielp hem waar ik kon. Toen alles klaar was hadden we een mooi geheel: een woonkeuken van 40m2 (waar later ook de schoolfeestjes gehouden werden), een huiskamer met een pantry, drie slaapkamers (Elsbeth en Annja deelden een slaapkamer) en een badkamer. Naast het huis stond een garage en C.V. Voor de verbouwing hadden we twee geweldige vakmensen t.w. Dick Schoneveld en George Sleijser.
Nadat we er een aantal jaren gewoond hadden, zei Annja op een goede dag: "Ik wil een eigen kamer. Pappa heeft toch een garage?" Dus ging ik weer aan de gang: dakkapellen en een trap naar de zolder maken. Zo kregen we er op zolder een grote kamer voor Annja en een kleine logeerkamer bij." Tot zover het verhaal van Aad.

Op de linker foto zie je de voorkant van het huis aan de straatkant. De vlag hangt uit voor Annja die geslaagd was voor de havo. Dat moet dus ergens begin jaren '80 zijn geweest. Beneden naast de voordeur zie je de erker van de woonkamer, die van de voorkant tot de achterkant van het huis liep. In die woonkamer was ook een soort pantry, of keukentje, zodat je niet steeds de trap af naar beneden moest als je iets wilde drinken. Linksboven zie je het badkamerraam en rechtsboven het slaapkamerraam van Aad en Ester. Op de rechter foto (uit 2007) zie je hoe het huis er nu uitziet.

Op de volgende twee foto's kun je een indruk krijgen van het interieur van de woonkamer. Je ziet Ester (toen nog rokend) met op de achtergrond een muur die helemaal vol hangt met oude prenten van Rijnsburg. Op de foto van Aad zie je de pauwentroon en de Filippijnse parelmoerlamp, herinneringen aan de tijd in Bangkok en de Filippijnen. Ook zie je op beide foto's kasten die Aad en Ester daar gekocht hebben. Klik op de foto's om een grotere versie ervan te bekijken.

huis nr 8: Oranjeweg 5 (1975)

Op deze foto's zie je het ouderlijk huis van Ester, Oranjeweg 5 te Noordwijk. Je ziet weer twee huizen onder één kap. Het ene huis hette "het Noorden", en het andere "het Zuiden". Ester's ouders, en later alleen haar moeder, woonden in "het Noorden". Het huis stond op een duin, en er was een grote tuin bij.
Op de foto links zie je de voorkant van het huis, met aan de linkerkant "het Noorden". De mensen die erbij staan zijn Hester Plug (Ester's oma) en twee badgasten (het is dus een foto van vóór 1947). De slaapkamer van Ester's ouders was aan de voorkant bij het balkon ,op de foto links. Op de foto rechts zie je de achterkant van het huis. "Het Noorden" is daar dus rechts te zien. Ester sliep in de linkse kamer en Truus in de rechtse kamer. Klik op een foto om er een grotere versie van te bekijken.

Ester is in dit huis opgegroeid, en heeft er ook van juni 1975 tot vlak voor kerst 1975 samen met haar gezin ingewoond bij haar moeder (die in 1964 weduwe was geworden). Aad kwam een maand later dan de rest van het gezin uit de Filippijnen. Over deze periode schrijft Aad het volgende: "Wij, Ester en ik, sliepen in overleg met Ester's Moeder in de “master bedroom”, aan de zeekant; beide meisjes op de zolder verdieping, m'n schoonmoeder in de achterslaapkamer rechts op de foto en Joep in de linker slaapkamer (op de linker foto gezien)." In deze periode kochten Aad en Ester hun volgende huis (Golfweg 12) en knapten dat op. In het achterste huis op de foto woonde de fam.v.d.Niet. Hij was aannemer/makelaar en hij bemiddelde o.a. bij de verkoop van die 14 huizen in de Golfweg. Twee huizen verder naar links (niet op de foto) woonde familie van Ester: Arie v.d.Deijl met zijn vrouw Jacky, die toen pas getrouwd waren.

zondag 28 januari 2007

huis nr 5: tweede huis in Bangkok (1961 - 1975)

Op de foto's zie je het tweede huis waarin Aad en Ester met hun gezin in Bangkok woonden. Het eerste huis was door de geboorte van Annja te klein geworden. In dit huis werd Joep geboren, en richtte Ester een aparte kamer in om aan haar kinderen les te gaan geven. Dit huis was eerder een hotel geweest. Daarvoor behoorde het tot een groep van vier huizen die in het bezit waren van maarschalk Plaek Pibulsonggram (tot 1957 premier en militair dictator van Thailand): één van diens adjudanten had in dit huis gewoond. In dit huis hadden Aad en Ester drie bedienden: Nit (voor het huis), Lom (voor de kinderen) en Chalauw (voor de dagelijkse wassen en strijken). Klik op een foto om een grotere versie te bekijken.

De eerste foto, vanaf het eiland genomen, laat het huis half van opzij zien. Er staat een auto naast: een Opel record die Aad in de vakantie van 1961 (zie huis nr 3 aan de Astridboulevard) samen met zijn vader zelf opgehaald heeft in Frankfurt am Main (heen vliegen en terug rijden). Links van de auto staat een grote mangoboom. Van links naar rechts op de begane grond: het zitje op de veranda (de 'deur'), strijkkamer en wasruimte (met het afdakje), en op de eerste verdieping: slaapkamer van Aad en Ester, overloop (met het dubbele raam), logia (die is later dichtgemaakt om een schoollokaal voor Annja en Joep te maken) en de badkamer.

Op de tweede foto zie je het huis van de andere kant. Je ziet een soort uitbouw met een veranda. De linker deur gaat naar de speelkamer van de kinderen. Die had een rode vloer, en werd daarom "honk deng" (kamer rood) genoemd. De rechter deur gaat naar de eetkamer. Rechts daarvan kom je bij het zitje op de veranda, en helemaal rechts de plaats waar het wasmeisje zat te strijken. Op de eerste verdieping links het eerste schoollokaal (het lokaal dat ook in het artikel in de Wolkenridder staat [zie later]) en rechts (de ramen links en rechts van de hoek) de slaapkamer van Aad en Ester.

Op de derde foto zie je de achterkant van het huis. Wat voor boom hier op de foto staat is onbekend, maar later stonden er allemaal mangobomen, die Aad van pitten had opgekweekt. Op de begane grond van links naar rechts: de wasruimte voor het wasmeisje, de pantrykeuken, de zitkamer (twee deuren met daarvoor Elsbeth en Annja), de eetkamer (achter Ester), een bergruimte (rechts van Ester) en de badkamer (helemaal rechts). Op de eerste verdieping: de badkamer, de slaapkamer van de kinderen en het eerste schoollokaal. De reden dat er van schoollokaal gewisseld moest worden was dat de moeder van Ester na het overlijden van haar man (Ester's vader dus) twee keer een half jaar in Bangkok kwam logeren. De kamer rechtsboven werd later dus logeerkamer voor oma.

Op de vierde foto zie je een overzicht van het "eiland": een stuk grond bij het huis met een brede sloot er omheen. Hier was het speelterrein voor de kinderen, met schommels, een zandbak en later ook zelfs nog een boomhut. Aad maakte bij de bouw van de boomhut gebruik van het puntdak van de zandbak (midden op de foto te zien). Hij hees het op in de boom en maakte er een houten vloer onder.

Op de vijfde foto zie je Annja naast de zandbak staan. Elsbeth staat er in met de rug naar de camera, en de andere twee kinderen zijn kinderen van de fam Lemmens.

Op de zesde foto zie je Elsbeth, Annja en Remco Rijpstra (het buurjongetje) kanoën in de klong. Hun hondje Doodle vaart ook mee. Volgens Elsbeth deden ze dat vaak. Ze zwierven ook rond op de compound. Er was een verhaal dat de huizen van maarschalk Plaek Pibulsonggram (zie boven) via geheime gangen met vier andere huizen verbonden zouden zijn geweest. Toen de kinderen dat verhaal hoorden, gingen ze op zoek naar die gangen. De plaatselijke bevolking vond dat maar niets, en stuurde een delegatie naar Aad en Ester om te vragen of de kinderen daarmee wilden stoppen.


Op de tekening zie je het huis bijna niet door alle bomen die eromheen stonden. De grote palmboom had Aad onderweg naar Adyutya (de oude hoofdstad va Thailand) gekocht als klein boompje in een bloempot, maar de boom groeide al snel uit tot een reus. Hij stond vlak naast het zitje op de veranda.

huis nr 3 en 4: Koningin Astrid Boulevard (1961)

Tijdens hun verlof van 1 april tot 1 augustus 1961 woonden Aad, Ester en hun gezin eerst in "Sans Souci" (zonder zorgen), een huis aan de Koningin Astrid Boulevard 40-41 in Noordwijk. Links boven zie je hoe dat huis eruit zag. Op het terras zie je Aad, Ester en de ouders van Aad zitten. Rechts boven een close up van het terras met opnieuw de ouders van Aad: Janna van Egmond en Johan Schild. Op de foto linksonder een uitzicht vanaf het terras, met Elsbeth en neef Jan. Let op het armpje over het schoudertje. Rechts onder Annja, die aan het einde van de vakantie al zo groot was geworden dat ze al goed kon lopen op een verlaten boulevard.

Aad wist van deze verlofperiode nog de volgende verhalen te vertellen:

"De eerste nacht van de vakantie na 3 1/2 jaar tropen vergeet ik nooit. Annja, nog een baby en totaal overstuur, moest een flesje hebben. Gasbrander aangestoken, maar deze ging gelijk weer uit. Even naar de meter kijken en ja hoor een dubbeltjesmeter. Hoe kom ik aan dubbeltjes midden in de nacht. Ik de boulevard op, niemand te zien. Toen Hotel De Baak binnen gelopen, maar ja om nu om dubbeltjes te vragen!! Dus kocht ik maar een pakje sigaretten (ik rookte niet) en kreeg wisselgeld terug, maar geen dubbeltjes. Toen toch maar deze muntjes gevraagd. Ester trof ik in alle staten aan, maar toen de fles warm was, was het genieten.

In april kan het nog behoorlijk koud zijn, maar geen nood, er stond in de huiskamer een jumbo van een kachel , olie gestookt. Dat de schoorsteen in jaren niet geveegd was, wisten wij niet. Dus toen we thuiskwamen uit het dorp was het ramp. Alles zat onder de zwarte roet. Het hing in slierten van het plafond. De vloer, de meubels, alles maar dan ook alles was vies en smerig.
Gelukkig waren de deuren naar de serre aan de zeekant en naar de keuken dicht, maar het duurde dagen voordat alles weer schoon was.

Op een zeer zonnige zondag wordt de stal en deur naar het terrasje dicht gedaan, maar Elsbeth's vinger zat er tussen. Het kind ging te keer als ik weet niet wat. De auto gepakt, Elsbeth erin en naar de dokter geraced. Tegenover het Casino op de Oude Zeeweg. Dr van Nes zat samen met anderen buiten op het terras, maar hij hielp me niet. Ik moest naar Noordwijk Binnen. Daar zat een huisarts die zondagsdienst had, die hielp ons wel. Als je zelf iemand bent die ieder helpt begrijp je dat niet.

Maar ondanks deze ervaringen, was dit de eerste mooie vakantie van 6 maanden die we met ons gezin konden doorbrengen. In deze vakantie ben ik met mijn Vader naar Frankfurt am Main gevlogen om de Opel Record op te halen, die ik daar besteld had. Ook heb ik in deze vakantie mijn Hollandse rijbewijs gehaald. Dat rijbewijs van Thailand stelde niets voor. Een paar lessen van een taxi-chauffeur in een Nissan Bluebird, een oud wagentje waar in het stuurwiel een halve slag speling zat. Afrijden gebeurde in het Lumpini Park. De examinator ging op het bordes van het gebouw staan en ik moest een rondje rijden. De taxi chauffeur bleef naast me zitten en toen was ik geslaagd dat was dat!!" Tot zover het relaas van Aad.

De eigenaar van "Sans Souci" ging in de zesde maand zelf in het huis vakantie houden. Aad, en Ester gingen toen nog een maand in het huis ernaast wonen. Het adres van dit huis was: koningin Astridboulevard nr 42-43, en het droeg de naam "Hetty". Sans Soucis en Hetty waren van de zelfde familie, ik denk zuster en broer. Het waren joodse mensen, en ze hadden textielwinkels.
Op de foto van huize "Hetty"zie je op het balkon Elsbeth staan. Daarnaast wordt Annja opgetild door Ria Zwaan uit Rijnsburg, die bij Aad en Ester werkte tijdens hun verlof. Hieronder kun je zien hoe de huizen er nu (2007) uit zien.

huis nr 2: eerste huis in Bangkok (1958 - 1961)




















Hier zie je een foto en een tekening van het eerste huis waarin Aad en Ester in Bangkok woonden. De tekening van dit huis (en ook die van het tweede huis) is gemaakt door een receptioniste van het hotel. Klik erop om een grotere versie te bekijken.
Dit huis (en ook het tweede huis in Bangkok) stond op een compound waar allemaal huizen van KLM-personeel stonden. Met deze mensen hadden Aad en Ester toen ook het meeste contact, naast de contacten die via de verjaardagen van de kinderen ontstonden.
In dit huis werden hun dochters Elsbeth en Annja geboren. Voor z'n viertjes was het huis wel wat klein (te weinig kamers), en dus verhuisde het gezin van Aad en Ester na hun verlof in Nederland naar een groter huis op hetzelfde terrein (compound).
Aad en Ester hadden in dit huis hadden twee bedienden: Atsjela en Menzi. Menzi deed iedere dag de was en Asjela (die ook wat Hollands sprak) deed het huis en haalde het eten uit de hotelkeuken.

Aan de achterkant van het huis had Aad een groot stuk van de tuin afgescheiden met een hek van 2,5 meter hoog. Dat was om daar een soort "kinderboerderij" te houden, met kippen, eenden, kalkoenen, konijnen en geiten. Op een keer haalde Aad de bok 's avonds binnen om deze te laten bewonderen. De bok werkte niet helemaal mee: hij begon te plassen, en Aad moest er snel een asbak onder houden om alles op te vangen. Aad heeft dat nog jaren moeten horen!
Er is ook nog een ander verhaal over deze kinderboerderij. Aad schrijft hierover: "Op een morgen ging ik met Elsbeth de “kinderboerderij” binnen. Een agressieve witte kalkoen viel Elsbeth (toen plm 1 ½ jaar oud) gemeen aan. Ik schrok, en mijn reactie was dat ik de kalkoen op mijn wreef nam, zodat hij over de plm 6 meter brede klong (=sloot) zeilde en aan de overkant terecht kwam."

Toen Aad en Ester voor een half jaar verlof naar Nederland gingen, gaf Aad de dieren weg aan de tuinlieden.

Op de foto's hieronder zie je links de "kinderboerderij" met Ester, Elsbeth en een witte kalkoen, en rechts een ander stukje van de tuin, met Elsbeth, Ester en Annja op het bruggetje en rechts een huisje waar de bevolking gewoonlijk brandende wierrookstokjes in neerzette.

huizen waar Aad en Ester gewoond hebben

Aad en Ester hebben samen in wel 14 verschillende huizen gewoond (van elk huis komen apart nog plaatjes en anekdotes):

  • 1957: Oranjeweg 14, Noordwijk aan zee. Is nu: Parallelboulevard 314, 2202 HT, Noordwijk aan zee. De naam van het huis was "Pollux", en het was één van twee huizen onder een kap. Het andere huis heette "Castor".
  • 1958 tot 1961: 71 Cheng wattena Rd, Bangkhen [Laksi] Bangkok, Thailand. Dit was het eerste huis in Bangkok.
  • 1 April 1961 tot 1 Augustus 1961 (verlof in Nederland): Koningin Astrid Boulevard 40-41 (Sans Souci) en Koningin Astridboulevard 42-43 (Hetty), 2202 BD, Noordwijk aan zee.
  • 1961 tot 1967: 71 Cheng wattena Rd, Bangkhen [Laksi] Bangkok, Thailand. Dit tweede huis in Bangkok stond op hetzelfde terrein als het eerste.
  • 1 september 1967 tot 1 juli 1968 (verlof in Nederland): Golfbaan 46, 2202 PC, Noordwijk aan zee. Dit was de Bosflat.
  • 1968 tot 1975: 71 Cheng wattena Rd, Bangkhen [Laksi] Bangkok, Thailand. Dit was nog steeds het tweede huis in Bangkok.
  • 1975: 40 Juan Guna, San Lorenzo Village, Makati -Rizal, Manilla, Filippijnen. Hier woonde het gezin van Aad en Ester in het huis van zijn voorganger. Aad woonde zelf eerst in een soort Appartment Hotel: Copacabana Apt.Hotel Pasay City, Manilla<>
  • juni 1975 tot december 1975: Oranjeweg 5, Noordwijk aan zee. Het gezin woonde toen in bij de moeder van Ester, totdat het huis aan de Golfweg klaar was. Aad kwam trouwens pas in juli 1975.
  • december 1975 tot april 1981: Golfweg 12, 2202 JJ, Noordwijk aan Zee. Toen Aad en Ester naar Singapore vertrokken bleven de kinderen Elsbeth, Annja en Joep in dit huis wonen.
  • april 1981 tot oktober 1982: One tree hill 69A, 1024 Singapore.
  • oktober 1982 tot eind 1987: Golfweg 12, 2202 JJ, Noordwijk aan zee.
  • eind 1987 tot half december 1989: 65 Lindenmere drive 65, Merrick NY 11566, New York, USA
  • half december 1989 tot half maart 1990: Golfbaan 63, 2202 TB, Noordwijk aan zee. Dit was de Golfflat, waar Aad en Ester woonden tijdens de verbouwing van hun huidige huis aan de Hoogwakersbosstraat 31. Dit laatste huis hielden zij aan tijdens hun verblijf in Curaçao.
  • maart 1990 tot december 1993: Tinwegstraat 15A, Willemstad, Curaçao.
  • maart 1990 tot heden: Hoogwakersbosstraat 31, 2202 ST, Noordwijk aan zee.

reizen met de HAL


Aad heeft op zijn reizen met de Holland Amerika Lijn op verschillende schepen gevaren. Een leuze die wel eens door het personeel werd gebruikt, was: "Groen wit groen, veel werken voor weinig poen!"

De schepen hadden een bemanning van 287-390 personen, 352-572 passagiers, 800-1500 ton stookolie, ca 2500 ton zoetwater en 360-560 ton ballastwater aan boord bij vertrek. Bij de Diemerdijk waren de getallen anders: slechts 84 bemanningsleden, 54 passagiers, 2121 ton stookolie, 491 ton drinkwater en maar liefst 8118 ton lading.

De meeste reizen voer Aad van Rotterdam naar New York en weer terug. Onderweg bij Le Havre kwamen er mensen van de HAL aan boord om het personeel voor de volgende reis aan te laten monsteren. Als je overuren maakte kreeg je die niet uitbetaald in geld, maar in tijd. Wanneer je zo’ n 50 à 60 uren had gespaard nam je die op en bleef je een reis thuis. Bij de volgende reis monsterde je dan op kantoor in Rotterdam aan en kwam je vaak op een ander schip terecht. Zo kwam Aad bijvoorbeeld ook van de Rijndam op de Maasdam. Op de plaatjes hieronder (klik erop om een grotere versie te bekijken) zie je hoe ze eruit zagen. Bij de plaatjes nog enkele gegevens en anekdotes.

Hier (links) zie je een plaatje van de Nieuw Amsterdam. Aad voer hier vijf keer op, tussen 1951 en 1954. Over deze reizen valt weinig bijzonders te vertellen, op twee verhalen over bemanningsleden. Bij de terugreis van de Nieuw Amsterdam naar Rotterdam bleek op 04-09-1951 de kok Johannes H van Santen te zijn gedeserteerd en in New York achtergebleven. Enkele dagen later, op 09-09-1951 werd de olieman H Kooi ’s nachts om 02.12 uur vermist. Alle schepen in de buurt werden per telegram gewaarschuwd. Waarschijnlijk was de olieman overboord gesprongen. Het logboek van deze reis vermeldt dat hij voor de vermissing steeds stiller en meer teruggetrokken raakte.

Hier (rechts) zie je een plaatje van de Rijndam. Op dit schip maakte Aad 29 reizen, tussen 1951 en 1956. Dit was dus ook het laatste schip waar Aad op voer, toen hij zijn maagzweer kreeg en moest stoppen met varen.

Het was onderweg regelmatig slecht weer, vooral in de wintermaanden. De zwaarste stormen vonden plaats toen Aad op de Rijndam en op de Maasdam voer: op 05-11-1952 (a.b. de Rijndam, met windkracht 10), op 05-11-1952 (a.b. de Rijndam, met windkracht 10), op 24-09-1954 (a.b. de Maasdam, met windkracht 9) en op 15-12-1954 (a.b. de Maasdam, met windkracht 10). Tijdens deze laatste storm overleed een Amerikaanse passagiere, Edna Veronica Kimbell, op 59-jarige leeftijd.

Twee dagen voor de storm van 05-11-1952 vermeldt het logboek van de Rijndam dat er zware klappen te horen waren tegen de buitenhuid aan de stuurboordzijde van de machinekamer (voorkant). Op 06-11-1952 ontdekte in Halifax een duiker dat de stuurboord kimkiel van voor tot achter geheel was verdwenen. Twee dagen later werden weer zware klappen gehoord. In de haven van Hoboken bleek de bakboord kimkiel over een afstand van 25 tot 30 voet naar beneden was omgebogen.

Hier (links)zie je een plaatje van de Maasdam, het schip waarop Aad in 1954 vijf reizen maakte. Het zag er net zo uit als de Rijndam. Aan boord van dit schip maakte Aad de meeste avonturen mee. Op een keer trok een orkaan over de Maasdam heen. Het schip werd met de kop in de golven gelegd om zoveel mogelijk van de klappen op te kunnen vangen. Toen de orkaan overkwam zag je overal water, links, rechts, boven en onder je. Het schip lag maar te stampen, maar je moest gewoon doorwerken: met één hand voor jezelf en één voor de maatschappij (HAL). Aad moest de eerste klas verzorgen op het allerhoogste dek, waar je de hellingen van het schip het beste kon voelen. Die dag verscheen niemand voor de lunch, behalve enkele crewmembers. Alle eten was voor niets klaargemaakt. Toen de orkaan voorbij getrokken was, was het gevaar nog niet geweken want het vlak in de buurt liggende lichtschip de Nantuckett was van haar ankers geslagen. Er was dus een kans dat daar een aanvaring mee zou plaatsvinden. Gelukkig is dat niet gebeurd.

Op het schip de Maasdam heeft Aad later nog meegemaakt dat het schip bijna om ging. Hij stond omstreeks lunchtijd, om een uur of twaalf s’ middags tijdens het wisselen van de wacht, op het dek bij de liften te wachten tot de passagiers zouden komen eten. Opeens begon het schip te ‘halen’. Het ging bijna helemaal om, want op een gegeven moment lag Aad plat. Alleen in plaats van op het dek lag hij op een wand (die dus ook plat lag). Gelukkig kwam het schip weer overeind, maar het sloeg wel eerst door naar de andere kant. Alle potten en pannen in de keuken waren door het kapseizen natuurlijk leeg geraakt, waaronder een pan met 200 liter soep. Er waren op dat moment ongeveer 50 personen aan het werk in de keuken. De oorzaak van het kapseizen is onbekend; misschien heeft het met ‘valwinden’ te maken. Al met al was het een hele angstige ervaring. Na deze reis is 90% van de bemanning afgemonsterd, maar Aad ging de volgende reis gewoon weer mee. De HAL heeft toen wel aan de zijkanten stabilisatoren aangebracht. Aad kon ze vanuit het raam van zijn kooi goed zien, en ook horen wanneer ze werkten.

Aad heeft op de Maasdam ook een keer een aanvaring meegemaakt. Op de foto linksboven zie je de beschadigingen die het andere schip, de Tofevo, door de aanvaring had opgelopen. Verder zie je foto's van de schade en de reparaties aan de Maasdam, gemaakt in de haven van Hoboken (New York). Zie je het mannetje in het gat op de foto rechtsboven staan? Klik op een foto om er een vergote versie van te bekijken.

Het verhaal van de aanvaring: Op 02-10-1954 vertrok de Maasdam s’ avonds vanuit New York. Het schip was al in volle zee en het diner was al door. Aad zat om een uur of tien à elf in zijn hut te kaarten toen het Franse schip de Tofevo zich in de romp van de Maasdam boorde. Het schip begon meteen te hellen en de waarschuwingsbellen luidden. Dat betekende dat de waterdichte schotten gesloten gingen worden. Aad en de andere mannen riepen tegen elkaar: “Kom op, naar de poep (het achterdek)!” Ze bedachten toen dat het beter was om naar het bovendek te gaan en gingen naar de trap naar het bovendek. Daar hing echter een hangslot voor, maar dat werd geforceerd. Ondertussen had Aad ook iemand gered die klem zat tussen de waterdichte deuren. Aad rukte aan de hendel zodat de deuren weer even open gingen en de man er uit kon komen. Toen Aad op het dek was aangekomen merkte hij pas dat hij zijn kaarten nog in de hand had. De Tofevo was toen al los van de Maasdam. Omdat er een groot gat in de romp zat voer de Maasdam meteen terug naar New York. Het schip heeft een hele reistijd lang, 4 weken, in het droogdok van Brooklyn moeten liggen voor reparaties. Aad heeft daar wel eens gekeken hoe ze de staalplaten met gloeiende klinknagels vastmaakten.

Op een andere reis met de Maasdam maakte Aad een staking mee. De matrozen waren s’ nachts namelijk nogal lawaaierig bij het schoonmaken van de gangen. Ze gooiden met emmers, schreeuwden tegen elkaar en hielden er geen rekening mee dat de koks s’ ochtends vroeg wel weer op moesten om het eten voor de passagiers klaar te maken. De koks hadden diverse malen bij de matrozen geklaagd, maar tevergeefs. Toen maakten de koks onderling de afspraak dat ze allemaal de volgende ochtend zouden blijven liggen. Toen ze dat inderdaad deden, kwam de chef, onderwater, de kooi binnen en trok het gordijn bij de kooi van Aad open met de woorden: “Aan het werk!” Aad antwoordde “Alleen als de anderen ook gaan!” Dat gebeurde natuurlijk niet. De nachtkok, die toch al dienst had, moest toen het ontbijt verzorgen. Pas om half elf werd de garantie gegeven dat het voortaan stiller zou zijn bij het schoonmaken van de gangen, waarna de koks allemaal aan het werk gingen. Tijdens deze reis is Aad, met vele andere koks, lid geworden van de Unie van Zeelieden.

Hier (rechts) zie je een foto van de Diemerdijk (gehaald van de scheepvaartsite Arendnet). Aad schrijft over zijn reis met de Diemerdijk: "Voor de reis met de Diemerdijk werd ik opgeroepen. Ik haalde het maar net. Er heerste aan boord een heel andere sfeer dan als op de passagiersschepen. Ook het werk was veel eenvoudiger. Wat ik gedurende die reis geweldig vond was, dat we door het Panamakanaal voeren. Via een aantal sluizen werden we over de bergen getild naar en van de Stille Oceaan. De natuur aan de oevers van het kanaal was schitterend. De eerste havenplaats was bij L.A., Wilmington. Daar lagen we een paar dagen.. Toen kwam er een Hollander aan boord en die nam een stuk of 6 bemanningsleden mee: de tocht ging naar Knots Berry Farm. Daar was een dorp van goudzoekers naar beneden gehaald met veel figuranten en banjo muziek, zoals je dat vroeger op films zag en in Wild West boeken kon lezen. We hebben daar toen ook de lunch gebruikt,ik herinner me nog de salade: een in julien gesneden wortel salade met gewelde sultana rozijnen, heerlijk aangemaakt, iets zoet en fris. Op deze reis heb ik leren brood bakken. s’Morgens vroeg als de broodbakker Joop Barendrecht begon, was ik van de partij. De kwaliteit was van grote klasse. Dit kwam mij later in Bangkok goed van pas, toen ik daar brood moest gaan bakken voor het Hotel en voor aan boord van onze KLM vluchten en die van klanten. Bij mijn weten heb ik daar nooit één klacht over gehad! De reis ging verder naar Portland, heel mooi varen door een heel lange rivier; ook hier weer die mooie oevers. Via Seattle naar Vancouver, waar ik op zoek ging naar Rijnsburgse emigranten: o.a. Kees Bos en de fam. Noort. Dat was een hele gewaarwording voor mij, maar vooral ook voor hen. Hierna voeren we weer terug naar Rotterdam".

woensdag 24 januari 2007

huis nr 1: Pollux (1957 tot 1958)

Hier woonden Aad en Ester na hun huwelijk korte tijd (van november 1957 tot 1958) op het adres Oranjeweg 14, Noordwijk aan zee. Het gaat om het huis rechts op de foto (twee huizen onder een kap met een auto ervoor). Aad en Ester woonden in het rechter huis hiervan. Klik op de foto om een grotere versie te bekijken. De kinderen op de voorgrond zijn Ester's broer Piet (rechts) en 2 andere kinderen. De foto is genomen in de tuin van Ester's ouderlijk huis, toen nog Oranjeweg 5. Inmiddels is het huis allang gesloopt en bestaat de Oranjeweg niet meer. Het adres dat bij deze plaats hoort is nu Parallelboulevard 314, 2202 HT, Noordwijk aan zee. De foto is veel eerder genomen, waarschijnlijk begin jaren 50.
De naam van het huis waar Aad en Ester in woonden heette "Pollux", en het huis ernaast (het was een twee onder één kap huis) heette "Castor". Castor en Pollux (of in het Grieks: Kastor en Polydeuces) waren namen van de tweeling die volgens het mythologische verhaal geboren werd nadat de oppergod Zeus de mensenvrouw Leda in de gedaante van een zwaan verleid had. Je vindt de tweeling ook terug in het sterrenbeeld tweeling: de twee helderste sterren daarvan hebben de namen Castor en Pollux.

de eerste keuken in Bangkok

De eerste keuken en het hotel in Bangkok waren destijds uitbesteed aan een contractor. De KLM nam dit later in eigen beheer. Aad schrijft over deze keuken: "Deze keuken was er een uit de OERTIJD. M'n voorganger dhr Simoneck moest elke maand nieuwe schoenen kopen, omdat er zoveel water op de uitgesleten terrazzo vloeren stond. De lekkende vrieskisten voor vlees, vis en bevroren maaltijden stonden op poten in schalen met bedorven water (om het ongedierte tegen te houden). Het personeel liep in korte broek en op slippers rond met een sigaret in het hoofd. Het koken ging op houtskoolpotten en het vliegengaas in de vensters was kapot. En dat allemaal tussen massa's kakkerlakken enz enz." Op deze foto zie je de oude keuken met de houtskoolpotten (wit betegeld).

maandag 22 januari 2007

Ester bij het VVV Noordwijk


Hierboven zie je Ester aan het werk voor VVV Noordwijk (3e van links). De datum die achterop de foto stond, was 25 november 1980. Klik op de foto om een grotere versie te bekijken. Rechts een foto van het VVV Noordwijk.

Ester schrijft hierover: "Op de foto zitten we in een tijdelijk kantoor; een flat in de Writsaert op de begane grond aan de Parallelboulevard. Het VVV kantoor op De Grent werd verbouwd. We hebben daar eens gezeten met onze schoenen in het water, omdat er ergens een lek zat of zo. Ik ben thuis een paar klompen gaan halen, die ik later uitleende aan dat meisje in 't midden toen ik om 13.00 uur naar huis ging. Dat meisje heette Bierman, maar haar voornaam weet ik niet meer. Ik herken het ander meisje niet. De directeur heette Wim Rovers; hij was erg precies. Toen hij wegging bij VVV zijn hij en z'n vrouw terug gegaan naar Maastricht, waar ze vandaan kwamen. Zij zijn allebei overleden, heb ik gehoord. Het VVV is een vereniging met een bestuur. Toen ik daar werkte was de voorzitter de Graaf van Limburg Stirum. Die kwam wel langs om te zien hoe alles ging. Ik nam de administratie over van een jonge man, die niet veel had uitgevoerd. Grote achterstand!! Hij werkte liever aan de kapotte stencilmachine. De Graaf kwam dan kijken en vragen of ik die achterstand wel kon inhalen. Gewoon doorwerken, zei ik dan. Op een gegeven moment ben je er doorheen. Ik moest wel naar de zolder om mijn diploma's en getuigschriften op te zoeken. Want tijdens het sollicitatiegesprek werd daarom gevraagd omdat ik 18 jaar niet had gewerkt. Ook was ik 46 terwijl in de advertentie stond tot 30 jaar. Maar uiteindelijk werd ik aangenomen. Wat ik voornamelijk deed was gegevens coderen. Eens per maand bracht ik dat codeerwerk bij een accountantskantoor, die toen al met computers werkte. In ieder geval was dat de eerste keer dat ik met computers in aanraking kwam. Dat accountantskantoor werd gerund door dhr de Geus en dhr Zijlstra."

Ester aan het werk

Ester heeft de volgende werkgevers gehad:
  • Advocatenkantoor Woudstra en Teekens, in de Breestraat in Leiden. Ester werkte hier van november 1946 tot 1947. In die tijd haalde Ester haar typdiploma (21 december 1946 te Amsterdam) en haar stenodiploma (14 juni 1947 te Leiden).
  • Hema, in de Haarlemmerstraat te Leiden. Hier werkte Ester van 1947 tot 1951, eerst als assistente van de administrateur en later als administratrice.
  • Gemeentewerken Oegstgeest, Wilhelminapark. Ester werkte hier van 1951 tot 1952. In deze periode haalde Ester ook haar Practijk-examen Boekhouden (juni 1951) en haar Practijk-examen Moderne Bedrijfsadministratie (december 1952).
  • Boekhoudkantoor W.F.v.d.Reek, aan de Apothekersdijk te Leiden. Ester werkte hier van 1952 tot 1955. In deze tijd haalde Ester haar middenstandsdiploma en het vakdiploma pension. Ester en Aad hadden toen al verkering, en het was de bedoeling dat zij samen een hotel of pension gingen beginnen.
  • Handelsfirma Jacobson en v.d.Berg, op het Lange Voorhout te Den Haag. Dit was een im- en exportfirma, vlak bij het Hotel Royal. Hier deed Ester van 1955 tot 1957 statistisch werk, in een grote kantoorzaal met veel bureaus. Je kon er als personeel bestek en lakens verkrijgen, maar als je trouwde moest je weg. Dat was toen de regel. En dus kreeg Ester in ontslag toen zij op 14 november 1957 met Aad trouwde.
  • Zichzelf/haar kinderen. In Bangkok gaf Ester haar eigen kinderen Elsbeth, Annja en Joep (geboren tussen 1958 en 1963) les zolang die de basisschoolleeftijd hadden. Elsbeth vanaf 1 september 1963, Annja vanaf 1 september 1966 en Joep vanaf 1 september 1969. In 1969 gaf Ester dus les aan drie kinderen vna verschillende leeftijden in drie verschillende klassen, en dat viel dus niet altijd mee! Ester gebruikte hiervoor schriftelijk materiaal van de IVIO, en liet één van de huiskamers speciaal inrichten als klaslokaal. Daarnaast moest Ester nogal eens werk voor Aad uittikken.
  • VVV kantoor Noordwijk, op de Grent te Noordwijk. Ester werkte hier halve dagen, van augustus 1976 tot maart 1981. Hier ging Ester werken toen het gezin weer in Noordwijk ging wonen (juni 1975). Ester deed op het VVV weer administratief werk. Toen het VVV-gebouw verbouwd werd, was het kantoor tijdelijk aan de Parallelboulevard. Daar kregen ze op een gegeven moment lekkage, zodat Ester met klompen aan het kantoor in moest. Wil je meer over het VVV te Noordwijk weten? Klik dan op de link. In dezelfde tijd dat Ester bij het VVV werkte, was zij ook secretaresse van de gymnastiekverenging DOS (Door Oefening Sterk) te Noordwijk. Ester ging daar samen met haar zus Truus gymmen.
  • Bibliotheek van de Nederlandse Club in Singapore. Ester kreeg in Singapore (maart 1981 tot nov/dec 1982) geen werkvergunning, en vond dus ook geen betaalde baan. Wel deed Ester tikwerk voor Aad, en werkte als vrijwilliger in de bibliotheek van de Nederlandse Club.
  • Evenementengebouw Tripodia Katwijk, op het Hoornesplein te Katwijk. Esterwerkte hier halve dagen als boekhoudster van augustus 1983 tot december 1987. Terug in Nederland werkte Ester van augustus 1983 tot 1988 als boekhoudster. Klik op de link van Tripodia, het Cultureel zalencentrum van Katwijk om meer over Tripodia te weten.
  • Drie basisscholen te Merrick, Long Island, New York. Hier werkte Ester als afroepkracht in de tijd dat Aad in New York werkte, dus tussen 1988 en 1990.
  • Bibliotheek van Willemstad, Curaçao. Toen Aad tussen maart 1990 en december 1993 op Curaçao werkte, deed Ester vrijwilligerswerk in de bibliotheek aldaar. Zij deed 4 halve dagen per week als vrijwilliger administratief werk. Ook in Curaçao kreeg Ester geen werkvergunning, net als in Bangkok, Singapore en in Merrick.
  • Nadat zij in december 1993 teruggekomen is naar Nederland heeft Ester geen betaald werk meer gezocht of gevonden. Wel heeft zij veel in de (toen nog Hervormde) kerk gedaan. Ester was tussen 1995/1996 en (welk jaar ook weer?) ouderling. Ook is zij sinds september 1997 (dus ook alweer zo'n 10 jaar!) secretaresse van de PCOB afdeling van Noordwijk. Klik op de link om meer over de PCOB te weten.

zaterdag 20 januari 2007

de Holland Amerika Lijn

Midden op de linker foto zie je Aad aan boord van het ss "Rijndam" van de Holland Amerika Lijn. Rechts van Aad zie je de chef de partie dhr Wees, en links van hem de koksmaat (helaas weet Aad zijn naam niet meer). De rechter foto is genomen aan boord van de Rijndam, ter gelegenheid van het afscheid van chef purser dhr Vink. IJsbrand van Rooijen staat in de tweede rij als zesde van links (de vierde koksmuts). Aad staat in de derde rij als derde van links. En op de achterste rij staat helemaal rechts Aad Dove, die ook uit Noordwijk kwam. In 1956 is deze in Australië achtergebleven nadat hij naar de Olympische Spelen in Melbourne was geweest. Nog een opmerking over de koksmutsen: die werden alleen op de foto gedragen. In de keuken kon dat niet, want de plafonds waren daar te laag voor..... Klik op de foto's om een grotere versie te bekijken.



Hierboven zie je een bijzonder menu waarvoor Aad aan boord van de Rijndam heeft meegewerkt met het klaarmaken van de gerechten. Het is het menu van dinsdag 26 mei 1953, ter gelegenheid van kroning van koningin Elisabeth. De Rijndam voer van 20 mei tot 1 juni de Coronation Cruise, en lag toen op de Theems in Tilburry. Klik op de kaart om een grotere versie te bekijken.

Aad aan het werk

Aad heeft de volgende werkgevers gehad:

  • banketbakkerij van Dam (Steenstraat te Leiden). Aad was daar banketbakkersleerling en verdiende er f 4,= per week. Hij werkte er drie jaar.
  • banketfabriek Ravensbergen te Rijnsburg. Aad werkte hier maar kort.
  • banketbakkerij de Graaf (Maresingel te Leiden)
  • restaurant Meerrust te Warmond
  • hotel Noordzee te Noordwijk. Aad werkte hier één seizoen.
  • banketbakkerij/kokerij de Wolf te Wassenaar. Hier werkte Aad tot eind 1949.
  • ministerie van defensie. Aad was van eind 1949 tot juni/juli 1950 in militaire dienst, en kreeg na zijn training luchtdoelartillerie ook les aan de koksschool voor militair personeel in de Doelenkazerne te Leiden.
  • Holland Amerika Lijn. Aad werkte vanaf 1950 tot 1956 in de keuken van de volgende schepen: Nieuw Amsterdam, Rijndam, Maasdam en Diemerdijk. Bij elkaar voer Aad zo'n 100 tot 150 maal heen en weer tussen Nederland en Amerika. Later hierover misschien meer. Aad is daarna medisch afgekeurd voor de scheepvaart omdat hij 2 jaar achter elkaar een maagzweer had (en daarna gelukkig nooit weer).
  • Café Restaurant Seinpost in Noordwijk. Aad werkte hier in de zomer van 1956.
  • KLM. Vanaf december 1956 werkte Aad als chef rotisseur (vleesbrader in de warme keuken) voor een loon van f 100,= per week.
  • KLM. In november 1957 werd Aad door de KLM uitgezonden naar Bangkok als Kitchen Supervisor. Dat kwam nogal plotseling, zodat er bij zijn huwelijk met Ester (in diezelfde maand) niet eens tijd was voor de wettelijke termijn (tussen afkondiging en voltrekking). De officier van justitie moest zelfs dispensatie verlenen om het huwelijk mogelijk te maken! Aad ging vooruit naar Bangkok, en Ester volgde later. Aad was Kitchen Supervisor totdat de KLM in 1959 Hotel "Plaswijck"en de "Catering"in eigen beheer overnam.
  • KLM. In 1959 werd Aad Chef Kok van de KLM Catering.
  • KLM/Phillipine Airlines. In januari 1975 werd Aad als Kitchen Consultant aan de Philippine Airlines uitgeleend. Aad werkte daar een jaar, en vertrok in 1976 met zijn gezin terug naar Nederland.
  • KLM. In 1977 was hij een jaar gedetacheerd in Lelystad bij de MARFO diepvriesproductie.
  • KLM. Aad was van 1976 tot medio 1979 DPC (Dagelijks Productie Chef) in de KLM-keuken op Schiphol, met onderbreking van ±1 jaar. In dat jaar (rond 1977) was Aad gedetacheerd bij de MARFO diepvriesproductie in Lelystad.
  • KLM. Vanaf medio 1979 werkte Aad aan het project Changi International Airport Catering. In Singapore moest namelijk een nieuw vliegveld en een nieuw cateringgebouw komen, en Aad zou daar Food Production Manager worden. Dat hield in dat Aad begon met het selecteren van de staf voor het Productie team (afdelingschefs), die hij in Holland ging trainen. Daarna vond het selecteren van koks, bakkers, slagers, helpers, opdek personeel enz plaats. En daarna moest alles in Singapore gaan draaien. Aad was van april 1981 tot oktober 1982 met Ester in Singapore. De kinderen bleven thuis in Nederland, maar kwamen natuurlijk wel op vakantie in Singapore langs.
  • KLM. Terug in Nederland werd Aad eerst toegevoegd aan het Hoofd Keukens (Henk Janssen), vervolgens werd hij een half jaar lang Chef Dienst Uitvoering, en daarna tot 1987 weer toegevoegd aan het Hoofd Keukens.
  • KLM. En opnieuw werd Aad uitgezonden, deze keer naar de USA. Aad werd Manager Food Services North America tot zijn pensioen op 1 januari 1990. Het gebied dat Aad mocht managen bestreek alle bestemmingen in de USA en Canada tussen Houston en Anchorage. Aad en Ester vertrokken weer naar Nederland, maar Aad kreeg na afloop van zijn pensioen nog een laatste buitenlandse klus.
  • ALM, op verzoek van de KLM directie. Van maart 1991 tot eind 1993 was Aad samen met Ester op Curaçao om de catering op te zetten voor het vliegveld daar. Zijn functie heette "Coordinator Training & Projects Catering''. In december 1993 kwamen Aad en Ester terug naar Nederland, nu voorgoed.

de huwelijksakte

Hier zie je de huwelijksakte, waaruit blijkt dat Joke en Truus de eigenlijke getuigen waren en dat de wederzijdese ouders tekenden om te verklaren dat zij toestemming verleenden. Ook staat vermeld dat de officier van justitie bij de arrondissements rechtbank te 's Gravenhage dispensatie heeft verleend van de wachtttijd na de huwelijksafkondiging. De handtekeningen zijn allemaal goed te herkennen. De J Schild linksboven is van Johan Schild, de onderste van Joke Schild. Klik op de akte om een grotere versie te bekijken.

dinsdag 16 januari 2007

koken en schieten: Aad in militaire dienst

Hierboven zie je Aad in uniform tijdens zijn militaire dienst. Aad werd eind 1949 als 19-jarige jongeman opgeroepen in militaire dienst. In Bergen op zoom was Aad gelegerd in de Korte Heyligers Kazerne, bij de 2 TL Luwa (7 mm Tegen Luchtdoelen). Na zijn opleiding in Bergen op Zoom werd Aad overgeplaatst naar de Morspoortkazerne en kreeg hij les in de Doelenkazerne, waar de militaire koks werden opgeleid, maar ook in de veldkeukens in de duinen van Katwijk. Bij elkaar zat Aad maar een half jaar in dienst omdat het 2 TL luchtdoelgeschut werd vervangen door 4TL luchtdoel geschut (E.e.a. op advies van generaal Eisenhouwer die in Nederland kwam om de boel door te lichten). Aad zwaaide dus al in juni/juli 1950 af, en hoefde niet eens meer op herhaling omdat hij ging varen bij de Holland Amerika Lijn en dus niet voor zijn uitrusting kon zorgen. Hieronder zie je groepsfoto's die bij de kazerne en in de veldkeukens bij Katwijk. Klik op een foto om een vergrote versie te bekijken. Over de verdere werkervaringen van Aad is op een andere plaats een apart overzicht gemaakt.